Elke wonde zet een complex biologisch proces in gang. De huid reageert onmiddellijk om de schade te herstellen en infectie te voorkomen. Toch geneest niet elke wonde even vlot vanzelf. De juiste wondzorg, afgestemd op het type en de genezingsfase, maakt het verschil tussen een snelle genezing en een langdurig probleem.
Zo geneest een wonde
Het genezingsproces verloopt op zich op dezelfde manier bij elk type wonde.
- Na een huidbeschadiging treedt eerst de hemostase op. De bloedplaatjes vormen een stolsel om het bloeden te stoppen.
- Daarna komt de ontstekingsfase, waarin het immuunsysteem afvalstoffen opruimt en ziektekiemen bestrijdt.
- Dan volgt de proliferatiefase, waarin nieuwe huidcellen en bloedvaatjes gevormd worden.
- Tot slot is er de remodelleringsfase, waarin het littekenweefsel sterker wordt.
Hoewel het proces universeel is, vraagt elke wondsoort om een andere aanpak. Afhankelijk van diepte, locatie, oorzaak en infectierisico.
De juiste behandeling per type wonde
- Bloedende wonde
In de meeste gevallen volstaat enkele minuten stevige druk met de handpalm of een steriel kompres om het bloeden te stelpen. Daarna kan een drukverband worden aangebracht. - Oppervlakkige wonden (snij-, schaaf- of prikwonden)
Reinig de wonde zorgvuldig met een fysiologische zoutoplossing of een ontsmettend middel zonder alcohol. Vermijd producten die de huid uitdrogen. Bedek de wonde met een ademend, niet-klevend verband om besmetting te voorkomen en het genezingsproces te bevorderen. - Brandwonden
Pas de regel van 15 toe: koel de wonde onmiddellijk af met lauw stromend water van ongeveer 15°C gedurende minstens 15 minuten. Eerste- en oppervlakkige tweedegraadsbrandwonden kunnen vaak thuis verzorgd worden. Bij diepere of uitgebreide brandwonden of bij letsels aan gezicht, handen of genitaliën is medisch advies noodzakelijk. Ook voor brandwonden bij kinderen jonger dan 5 jaar of bij ouderen is een bezoek aan een arts aangeraden. - Bijtwonden, vervuilde wonden of diepe letsels
Dit zijn wonden met een hoog infectierisico. Dierenbeten, roestige voorwerpen of wonden met aarde of bloedresten vereisen altijd medische opvolging en soms een tetanusvaccin.
De rol van biofilm bij wondzorg: het onzichtbare obstakel
Een minder bekend maar cruciaal aspect van wondzorg is de biofilm. Dit is een dun laagje micro-organismen dat zich binnen de 24 tot 72 uren aan het wondoppervlak hecht. Het houdt de werking van ontsmettingsmiddelen en van het immuunsysteem tegen. Hierdoor wordt het genezingsproces aanzienlijk afgeremd of zelfs volledig stilgelegd.
Daarom is een proactieve wondhygiëne essentieel:
- Regelmatig reinigen met een geschikt wondspoelmiddel
- Mechanisch verwijderen van debris of afgestorven weefsel
- Gebruik van moderne verbanden die de biofilm verstoren en vocht in balans houden
Door deze stappen consequent toe te passen, krijgt de biofilm geen kans om zich te ontwikkelen en bevorder je het herstel.
Welk verband bij wondzorg?
Het juiste verband doet meer dan de wonde bedekken. De keuze hangt af van het doel in elke genezingsfase:
- In de ontstekingsfase: absorberen van wondvocht en voorkomen van infectie
- In de proliferatiefase: creëren van een vochtig, zuurstofrijk milieu voor celgroei
- In de remodelleringsfase: beschermen tegen wrijving en uitdroging
Moderne wondverbanden zoals hydrocolloïden, schuimverbanden of zilververbanden, worden afgestemd op het type wonde en de fase van genezing.
Wanneer naar de arts voor een wonde?
Medisch advies is nodig bij:
- Diepe, uitgebreide of slecht genezende wonden
- Wonden op gezicht, hals of geslachtsdelen
- Brandwonden van de tweede of derde graad
- Wonden bij patiënten met diabetes, verminderde immuniteit of gebruik van bloedverdunners
- Tekenen van infectie: roodheid, zwelling, warmte, pus of koorts
De apotheek als eerste hulppost bij wondzorg
Bij kleine letsels of twijfel kan je bij ons terecht voor:
- Advies voor het uitvoeren van een goede wondreiniging
- Keuze van het juiste verband of ontsmettingsmiddel
- Doorverwijzing indien medische opvolging nodig is
Heb je een wonde die niet goed geneest of twijfel je over de juiste verzorging? Kom dan zeker langs bij ons in Apotheek An De Witte. We helpen je met deskundig advies en de juiste producten om de wondheling te versnellen en complicaties te voorkomen.